کشته شدن ایمن الظواهری سرکرده‌ی القاعده به دست نیروهای آمریکایی همانند بسیاری از رهبران القاعده و داعش جای تأمل است. درست است که بخش اعظم بنیانگزاران سازمان‌های جهادی و دیگر بنیادگراها در امور دینی صاحب تخصص نبودند اما با این حال، اکثر آنان اصالتاً - به اصطلاح - بورژوازی هستند و تحصیلات عالی دارند. آنان قرآن و عربی آن را می‌دانند و حتی افراد غیر متخصص آنها هم «مصطلحات اربعه» نوشته‌ی ابوالأعلی مودودی (١٩٧٩)، مؤسس «جماعت اسلامی» در هند را آموزش دیده‌اند. امام مودودی در سال ١٩٤١ مصطلحات اربعه را نوشت که به خوراک فکری «بیداری اسلامی» تبدیل شد.
اصطلاحات چهارگانه شامل اله، رب، دین و عبادت بود؛ این اصطلاحات نیاز به توضیح ندارد و نخستین کسی که به آنها اشاره کرد ابوالحسن ندوی دعوتگر هندی بود که در رساله‌ی تفسیر سیاسی اسلام معانی آنها را به تأویل‌گران یادآوری نمود.
ندوی با مودودی دشمنی نداشت اما خاطرنشان می‌سازد که وقتی تأثیرات وحشتناک تحریفات مودودی و سید قطب و همه‌ی طرفداران تفسیر سیاسی این مبانی مذهبی را مشاهده کرد، مجبور به بحث و پاسخ‌گویی شد. طرفداران اسلامی سیاسی بر این باورند که پیامبر اسلام و صحابه معنای واقعی (بخوانید سیاسی) این کلمات را می‌دانستند اما پس از دوران صحابه به فراموشی سپرده شد. از نگاه مودودی همه‌ی امت فراموش کردند که این اصطلاحات ریشه‌ی سیاسی دارند؛ وی این فراموشی را غفلت و نادانی و سید قطب آن را کفر آشکار قلمداد می‌کند.
ندوی به مفسران قرن سوم هجری و از میان متأخران به ابن تیمیه، ابن قیم و ابن کثیر رجوع کرد؛ او حتی به فهم غالب مسلمانان در رجوع مستقیم به قرآن هم متوسل شد؛ اما در میان خاص و عام جهل و غفتلی را مشاهده نکرد. قرآن آشکارا معنای الوهیت و ربوبیت و مفهوم عبادت و دین را تشریح کرده است و این روشی است که مسلمانان در طول قرن‌ها بر آن بوده‌اند. همه‌ی انسان‌ها اشتباه می‌کنند اما بنابر حدیثی از رسول خدا، امت به ضلالت و گمراهی دچار نمی‌شود. نص قرآن هم بر حفظ کتاب خدا از تبدیل و تحریف و ناآگاهی صحه گذشته است: "إنا نحن نزلنا الذکر وإنا له لحافظون". دین چیست؟ دین یعنی ایمان به خدا و پیامبران و عبادت و اخلاقی که مسلمان تا امروز بر آن بوده‌اند.
وحید الدین خان علامه‌ی معاصر هندی بر این باور است که این افراد با تأثر از فرهنگ غربی، تفسیری غربی از دین ارائه کرده‌اند. سپس با ساختن ایدئولوژی حزبی غرب‌ستیز، قرآن را نوعی تفسیر کرده‌اند که دین به عقیده‌ای برای رویارویی تبدیل شود در نتیجه مسلمانان را در پستوهای آن گرفتار ساخته‌اند.
مسلمانان هیچ وقت در برابر استعمار غربی زانو نزده‌اند و بیش از دویست سال است که جهان اسلام با انقلاب‌ها و حرکات ملی مواجه است و همه‌ی آنها به استقلال رسیده‌اند؛ با این حال هیچ وقت نقصی در دین و ملیت خود احساس نکرده‌اند. مسأله از کشوری به کشور دیگر متفاوت بود؛ در حالی که مردم مصر و اندونزی با وجود اختلاف دین و فرهنگ و نیز هندوها از دهه‌ی سوم قرن گذشته بر ضد استعمار غربی می‌جنگیدند؛ در میان مسلمانان هند نخبگان جدایی‌طلبی پدید آمدند که می‌خواستند حتی با همکاری با انگلیسی‌های استعمارگر نهاد ویژه‌ای برای مسلمانان ایجاد کنند!
سال‌ها پیش هنگامی که کتاب ولادیمیر لنین درباره‌ی «روشنفکر انقلابی» را می‌خواندم با خود فکر کردم سه نفر هستند که ویژگی‌های لنین بر آنان صدق می‌کند: چگوارا، اسامه بن لادن و ایمن الظواهری. اما مبارزانی مانند سیمون دوبوار بر ضد اسپانیایی و سوکارنو بر ضد استعمار هلندی به خاطرم نیامد. چون این دو رهبر می‌خواستند همه‌ی مردم را برای آزادسازی متحد کنند. در حالی که نئوچگوارایها، بن لادن و الظواهری با استفاده از ایدئولوژی پوچ‌گرایانه باعث اختلاف در میان مردم شدند و بسیاری از جوانان از طبقات بورژوازی نه طبقات پایین که منافع خود را به درستی تشخیص می‌دادند فریب دادند. نقش بن لادن و الظواهری و بغدادی و امثال آنان بسیار زیانبار بود زیر آنان باعث تفرقه در دین شدند و کشورهای اسلامی را به میادینی برای نسل‌کشی و ویرانی تبدیل کردند.
----------
تذکر: این مقاله و هیچ مقاله‌ی دیگری بەجز مقالات و نوشتارهایی که بصورت بیانيه‌ی رسمی جماعت هستند، دیدگاه مختار و رسمی اصلاحوب و جماعت نیستند. نشر بیشتر جستارها صرفاً جهت اطلاع و ایجاد زمینه برای گفت‌وگو، نقل، تحلیل و ارزیابی نقادانه است. اصلاحوب از نقدهای روشمند و علمی جستارها، به گرمی استقبال می‌كند.
نظرات